Wat is normale druk hydrocephalus (NPH)?

Normale druk hydrocephalus (een bijzondere vorm van waterhoofd) wordt gekenmerkt door overmatig hersenvocht in de hersenholtes (ventrikels). Het komt meestal voor bij volwassenen in de leeftijdscategorie van zestig tot tachtig jaar. Kenmerken zijn onder andere dat u dingen vergeet, bijv. de namen van vrienden, of niet langer kunt genieten van een wandelingetje. Door de implantatie van een shunt kunnen de symptomen verlicht worden.

Definitie

Hydrocephalus of hydrocefalie verwijst naar een overmatige hoeveelheid hersenvocht in de holtes van de hersenen (ventrikels). Normale druk hydrocephalus (NPH) is een vorm van hydrocephalus die voorkomt bij ouderen, meestal in de leeftijdscategorie van zestig tot tachtig jaar.

Onder normale omstandigheden bestaat er een kwetsbaar evenwicht tussen de aanmaak, de circulatie en de afvoer van hersenvocht in de hersenventrikels. Hydrocephalus ontwikkelt zich wanneer het hersenvocht niet door het ventriculaire systeem kan stromen of wanneer de hoeveelheid afgevoerd vocht naar het bloed niet gelijk is aan de hoeveelheid geproduceerd hersenvocht.

Symptomen

Normale druk hydrocephalus wordt gekenmerkt door het geleidelijk optreden van drie symptomen, meestal in deze volgorde:

• problemen met lopen: in de vorm van kleine schuifelende stappen, neiging tot vallen, gevoel van zware voeten of problemen met traplopen;
• urine-incontinentie (verstoorde blaasfunctie) in de vorm van een regelmatige of dringende behoefte om te plassen of de verminderde controle om urine op te houden;
• milde dementie (cognitieve achteruitgang) in de vorm van vergeetachtigheid, verlies van kortetermijngeheugen, verlies van interesse in activiteiten of stemmingswisselingen.

Oorzaken

Net als bij andere typen hydrocephalus is de vergroting van de hersenventrikels het belangrijkste kenmerk van normale druk hydrocephalus (NPH). De vergrote ventrikels lijken de zenuwprikkels tussen de hersenen en het ruggenmerg te vervormen, waardoor de symptomen veroorzaakt worden. In sommige gevallen neemt de bloedstroom naar de hersenen ook af.

Bij meer dan 50% van de mensen met normale druk hydrocephalus kan de oorzaak ervan niet worden vastgesteld. In de andere gevallen heeft de patiënt een hersenbloeding (bijvoorbeeld door het scheuren van een aneurysma, of hersenletsel) of meningitis gehad. Het is echter niet duidelijk waarom en hoe deze aandoeningen tot normale druk hydrocephalus leiden.

Diagnose

Het is moeilijk de diagnose normale druk hydrocephalus te stellen, omdat mogelijk niet alle symptomen tegelijkertijd optreden. Verder worden deze symptomen vaak in verband gebracht met andere aandoeningen die gebruikelijk zijn bij oudere personen (zoals de ziekte van Parkinson, osteoartritis (het verdwijnen van het kraakbeen in de gewrichten) en de ziekte van Alzheimer).

Meestal worden een of meerdere van de volgende diagnostische onderzoeken gebruikt om te controleren of er sprake is van normale druk hydrocephalus:

• Beeldvormingsonderzoeken van de hersenen laten vergrote ventrikels zien.
  • Bij CT-scans worden röntgenstralen gebruikt om dwarsdoorsnedes te maken, waardoor artsen veel verschillende delen van de hersenen kunnen bekijken.
  • Door middel van beeldvorming met magnetische resonantie (MRI) zijn belangrijke details van het ventriculaire systeem te zien en kunnen andere aandoeningen (bijvoorbeeld een bloeding tussen de hersenvliezen (subduraal hematoom), tumor, infectie of een structurele afwijking) uitgesloten worden.
• Door het uitvoeren van neuropsychologische onderzoeken kunnen de cognitieve sterktes en zwaktes het nauwkeurigst vastgesteld en gedocumenteerd worden.
• De afname (drainage) van hersenvocht uit de lendenstreek (lumbaal) wordt gebruikt om te beoordelen of de kans bestaat dat baat kunt hebben bij de implantatie van een shunt.
  • De ruggenprik (lumbaalpunctie) is een diagnostisch onderzoek waarbij met een speciale dunne naald hersenvocht (liquor) uit het wervelkanaal verwijderd wordt.
  • Een uitgebreide lumbale drainage wordt vaak overwogen als u niet reageert op een eenvoudige ruggenprik.
• Het meten van de uitstroomweerstand van hersenvocht is een bewerkelijker onderzoek; hierbij bepaalt uw arts hoe goed uw lichaam nog in staat is om het overmatige hersenvocht af te voeren.

Volgende: Behandelingsopties