Wat is een schildklier-aandoening?

Schildklieraandoeningen

Miljoenen mensen over de hele wereld hebben een schildklieraandoening zoals een vergrote schildklier (struma), goed- of kwaadaardige schildklierknobbels of een overactieve schildklier. Sommige schildklieraandoeningen kunnen worden behandeld met medicijnen. Bij andere is een operatie de beste behandelmethode.

Definitie

De schildklier bevindt zich onderin aan de voorkant van de hals, vlak voor de luchtpijp. De klier heeft de vorm van een vlinder. Aan elke kant zit een 'vleugel', en die vleugels worden met elkaar verbonden door een dunne strook weefsel. De zenuwen die de stembanden aansturen, liggen vlak achter de schildklier.

U kunt de schildklier meestal niet zien of voelen. Maar als de klier opzet, ontstaat er een zwelling in de hals. Dit wordt ook wel struma of krop genoemd. Bij andere schildklieraandoeningen ontstaat niet altijd een zichtbaar struma.

De schildklier produceert belangrijke hormonen: thyroxine en T3. Deze hormonen regelen uw stofwisseling – met andere woorden: hoe uw lichaam energie haalt uit het voedsel dat u eet. Als uw schildklier niet goed werkt, gebruikt uw lichaam de energie langzamer of sneller dan zou moeten.

Als uw schildklier niet actief genoeg is, wordt dit hypothyroïdisme genoemd. Door hypothyroïdisme kunt u zwaarder worden, zich vermoeid voelen en gevoelig worden voor kou. Als uw schildklier te actief is (hyperthyroïdisme) worden er meer schildklierhormonen aangemaakt dan uw lichaam nodig heeft. Door hyperthyroïdisme verliest u gewicht, versnelt uw hartslag en wordt u zeer gevoelig voor warmte.

Oorzaken

Struma kan door verschillende aandoeningen worden veroorzaakt. Dit zijn onder andere:

Ziekte van Graves – hierbij zwelt de schildklier op en wordt er te veel thyroxine aangemaakt.
Thyreoïditis (schildklierontsteking) – hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn, bijvoorbeeld een virale infectie.
Jodiumtekort – de schildklier heeft jodium nodig om hormonen te kunnen produceren. Als u te weinig jodium binnenkrijgt, zwelt de schildklier op in een poging om voldoende hormonen te produceren.
Medicatie – sommige medicijnen (bijv. amiodaron, interferon-alfa en lithium) kunnen een struma veroorzaken.
Erfelijke factoren – sommige mensen hebben aanleg voor een vergrote schildklier.

Schildkliernoduli (knobbeltjes op de schildklier) kunnen worden veroorzaakt door:

een cyste – een met vocht gevulde, goedaardige tumor (geen kanker);
een adenoom – een solide, goedaardige tumor;
een kankergezwel (zeldzaam).

Een overactieve schildklier kan het gevolg zijn van de ziekte van Graves of schildklierknobbels.

De twee belangrijkste oorzaken van een te langzaam werkende schildklier (hypothyroïdisme) zijn auto-immuniteit (waarbij de schildkliercellen worden vernietigd door witte bloedcellen die de schildklier aanvallen) en een bijwerking van de behandeling van schildklieraandoeningen. Andere, zeldzame oorzaken zijn o.a. een erfelijke schildklierstoornis, een complicatie van een virale infectie of een bijwerking van bepaalde medicijnen.

Symptomen

Als uw schildklier te veel hormonen produceert, heeft u waarschijnlijk last van enkele of alle symptomen van hyperthyroïdisme (ook wel thyreotoxicose genoemd):

u voelt zich rusteloos, nerveus, emotioneel, prikkelbaar, u slaapt slecht en 'bent altijd bezig';
trillende handen;
gewichtsverlies ondanks een toegenomen eetlust;
hartkloppingen;
zweten, een afkeer van warmte en meer dorst;
diarree of vaker naar het toilet moeten dan normaal;
kortademigheid;
huidproblemen, bijv. haaruitval en jeuk;
menstruatieveranderingen – de menstruatie wordt meestal zeer licht of onregelmatig;
vermoeidheid en spierzwakte;
een zwelling van de schildklier (struma).

Risicofactoren

Er bestaan enkele factoren die het risico op het ontwikkelen van een schildklieraandoening kunnen vergroten. Dit zijn bijvoorbeeld:

Geslacht – vrouwen hebben zes tot acht keer meer kans een schildklieraandoening te ontwikkelen dan mannen;
Leeftijd – mensen die ouder zijn dan vijftig jaar, hebben een groter risico op schildklieraandoeningen;
Voorgeschiedenis van schildklieraandoeningen in de familie of bij uzelf – als u bijvoorbeeld schildklierproblemen heeft gehad tijdens of na een zwangerschap of als er mensen in uw directe familie schildklieraandoeningen hebben gehad, heeft u een verhoogd risico op een schildklieraandoening;
Sigarettenrook – als u rookt, of gerookt heeft, heeft u een verhoogd risico op het ontwikkelen van een auto-immuunziekte aan de schildklier;
Jodiuminname – als u niet voldoende jodium binnenkrijgt of, omgekeerd, als u jodium- of kruidensupplementen gebruikt, vergroot u mogelijk het risico op schildklierproblemen;
Bepaalde medische behandelingen en medicijnen vergroten het risico op de ontwikkeling van schildklierproblemen;
Grote spanningen – belangrijke gebeurtenissen als een sterfgeval of scheiding, of grote fysieke spanningen als een auto-ongeluk, kunnen een auto-immuunziekte aan de schildklier activeren.

Diagnose

Om een schildklierprobleem te kunnen diagnosticeren, moet uw arts u onderzoeken. Uw arts let in het bijzonder op uw schildklier en andere gebieden van uw lichaam waar schildklierproblemen zichtbaar kunnen zijn, bijvoorbeeld uw huid, nagels, haar, hart, gewicht en lichaamstemperatuur. Daarnaast zal er bloedonderzoek worden uitgevoerd om de concentraties schildklierhormonen te meten. Mogelijk ondergaat u beeldvormingstests van de schildklier, zodat uw arts uw schildklier kan 'zien'. Als u een knobbel op uw schildklier heeft, kan er als laatste een dunne naald in de knobbel worden gestoken om cellen af te nemen die zullen worden gecontroleerd op kanker.

Volgende: Behandelingsopties

U dient de informatie op deze site niet als vervangend medisch advies te beschouwen. Indien u twijfels heeft over uw gezondheid of een gezondheidsadvies nodig heeft, dient u contact op te nemen met uw arts of professioneel zorgverlener.