Kanker en kankerbehandelingen gaan vaak gepaard met matige tot ernstige pijn. Als u lijdt aan pijn bij kanker, is het goed om te weten dat deze pijn kan worden behandeld.
wat is kanker?
'Kanker' is een verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen. Er zijn meer dan 100 verschillende soorten kanker. Kanker kan bijna overal in het lichaam ontstaan.
Mensen met kanker hebben afwijkende cellen in hun lichaam die zich ongecontroleerd delen en normale lichaamsweefsels vernietigen. De cellen kunnen niet meer stoppen met delen en groeien in omliggende weefsels. De snelheid waarmee ongecontroleerde celdeling plaatsvindt, is voor iedere kankersoort weer anders.
Soms zaaien de afwijkende cellen uit naar andere delen van het lichaam. Sommige kankersoorten geven daardoor ook sneller klachten dan andere, waaronder ook matige tot ernstige pijn. In het begin van de ziekte hebben veel mensen meestal geen pijn. Als de ziekte zich verder in het lichaam uitbreidt en/of als er sprake is van uitzaaiingen, kan echter wel pijn optreden.8
KWF-voorlichtingsvideo: wat is kanker?
wat is kankerpijn?
Kankerpijn is 'pijn door kanker' of 'pijn als gevolg van kanker'.
Pijn door kanker is op het moment dat je kanker hebt en ergens tumoren hebt, met eventueel uitzaaiingen. Dan kun je pijn krijgen doordat tumoren drukken op zenuwen, of omdat die weefsel kapot maken. En datzelfde geldt voor de uitzaaiingen. Die kunnen ook op zenuwen drukken, dan wel weefsel kapot maken. Dan heb je pijn bij bestaande kanker.
Maar pijn na de behandeling van kanker komt ook veel voor. Chemotherapie en radiotherapie maken zenuwen kapot en veroorzaken ook pijn.
wat is de oorzaak van pijn bij kanker?
Er bestaan verschillende biologische redenen1 waarom u pijn voelt bij kanker. Het gaat bijvoorbeeld om:
- het directe effect van kankergroei op naastgelegen weefsel en lichaamsstructuren. Een dergelijke groei (nieuw weefsel dat kan uitgroeien tot een goedaardig of kwaadaardig gezwel, ook tumor genoemd) kan in een orgaan, zenuwen of andere lichaamsdelen groeien of deze verdringen.
- de bijwerking van kankerbehandelingen zoals een operatie, bestraling of chemotherapie;
- pijn vanwege voortschrijding van de ziekte.
1 OP DE 3
MENSEN MET KANKER
ervaart ontoereikende behandeling en onvoldoende pijnverlichting omdat behandelingen zoals opioïden, chemotherapie en bestraling voor hen te weinig effect hadden.14
welke verschillende soorten kankerpijn zijn er?
Pijn bij kanker valt meestal in één van de volgende twee categorieën1, 12:
- pijn door beschadigd weefsel (nociceptieve pijn). Deze pijn kan komen:
- door schade aan botten, spieren, gewrichten of huid. Deze pijn is meestal scherp van aard en de plek van de pijn is goed aan te wijzen.
- vanuit de organen. De pijn kan ontstaan als de tumor drukt op bijvoorbeeld uw darmen of lever. De pijn wordt meestal beschreven als scherp, zeurend of kloppend. Deze pijnsoort is vaak krampend, wisselend in ernst en moeilijk(er) aan te wijzen omdat deze soms op een andere plaats gevoeld wordt dan waar deze veroorzaakt wordt.9,10,11 Iemand kan bijvoorbeeld pijn in de schouder hebben, terwijl de oorzaak in de buik zit.
- pijn door beschadigde zenuwen (neuropathische pijn). Bij neuropatische pijn zijn de zenuwen beschadigd of werken ze niet meer zoals het hoort, bijvoorbeeld door een tumor die op een zenuw of zenuwgroep drukt. Deze pijn voelt als:9,10,11
- een brandende, schietende en/of stekende pijn
- tintelingen, prikkelingen en een doof gevoel in uw armen of benen en uw huid. Uw huid kan ook overgevoelig zijn voor aanraken.
Over het algemeen hebben patiënten met kanker last van of nociceptieve pijn of een combinatie van beide pijnvormen.9,10
Pijn wordt niet alleen veroorzaakt door de kanker zelf, maar kan ook het gevolg zijn van behandelingen zoals een operatie, bestraling of chemotherapie.1
Chronische kankerpijn blijft langer aanwezig dan pijn als gevolg van het letsel of de behandeling zelf. Deze kan variëren van mild tot ernstig. Chronische kankerpijn wordt ook aanhoudende pijn genoemd en is altijd aanwezig.1,2
Naast aanhoudende pijn kunt u ook last hebben van doorbraakpijn bij kanker. Doorbraakpijn is pijn die vaak plotseling opkomt en snel weer verdwijnt of minder wordt. Het is pijn die boven op pijn komt die u al langer heeft (chronische pijn). Ook als de pijn die u al langer heeft, relatief stabiel en onder controle is, kunt u doorbraakpijn krijgen. Doorbraakpijn kan zonder duidelijke reden (spontaan) optreden of met een aantoonbare reden (pijn die ontstaat bij bepaalde bewegingen, houdingen of activiteiten).6
DOORBRAAKPIJN BIJ KANKER
- De pijn komt plotseling op en bereikt binnen 1 seconde tot 30 minuten (gemiddeld ongeveer 3 minuten) zijn maximale sterkte.
- Mensen met kanker hebben gemiddeld 4 tot 6 aanvallen per dag.
- Een aanval duurt gemiddeld ongeveer 15 tot 30 minuten.
- Aanvallen van doorbraakpijn kunnen al dan niet ergens door uitgelokt worden en zijn daardoor soms voorspelbaar. U kunt de factoren die de pijn uitlokken in 55% tot 80% van de gevallen herkennen.
CHRONISCHE PIJN BIJ KANKER EN DOORBRAAKPIJN
HOE WORDT DE DIAGNOSE KANKERPIJN GESTELD?
Als u last heeft van pijn bij kanker, neem dan contact op met uw behandelend arts of laat u doorverwijzen naar een pijnspecialist. Hij of zij zal een evaluatie van uw pijn uitvoeren en indien mogelijk de diagnose onbeheersbare kankerpijn stellen. De beschrijving van de pijn is erg belangrijk voor de arts om de hevigheid ervan te kunnen beoordelen (meestal aan de hand van een beoordelingsschaal van 0-10 en de aard van de pijn, bijv. dof, scherp, zeurend of schietend)2.
Uw arts kan de diagnose chronische kankerpijn stellen als:
- uw pijn aanhoudt, ook als u uw medicatie inneemt zoals aangegeven;
- uw pijnmedicatie onverdraaglijke bijwerkingen veroorzaakt die uw kwaliteit van leven nadelig beïnvloeden.3,4
Denkt u dat u met uw kankerpijn moet leren leven?
Als u last heeft van chronische kankerpijn, denkt u wellicht dat dit bij de ziekte hoort en dat u ermee moet leren leven.
Uw pijn houdt aan, zelfs als u de voorgeschreven medicatie neemt voor uw matige tot ernstige pijn.
Misschien denkt u ook dat de bijwerkingen van pijnmedicatie, zoals lusteloos voelen, misselijkheid, verwardheid of verstopping (obstipatie), er gewoon bij horen.
Dat hoeft niet - er is een mogelijke oplossing
Met gerichte geneesmiddeltoediening via een implanteerbare medicijnpomp kunt u uw kankerpijn beter onder controle houden doordat doorbraakpijn driemaal sneller behandeld kan worden vergeleken met gangbare medicatie, en u pijnverlichting ervaart met minder bijwerkingen van opioïden. Zo krijgt u weer meer energie en een betere kwaliteit van leven.3,4,13
breng uw pijn onder controle en de lach weer terug op uw gezicht
brochure
DOWNLOAD HIER
Meer video's, brochures en handleidingen om te downloaden
MEER DOWNLOADSReferenties
1
Grond S et al. Assessment of cancer pain: a prospective evaluation in 2266 cancer patients referred to a pain service. Pain. 1996;64(1):107–14.
2
Fallon M, Giusti R, Aielli F, Hoskin P, Rolke R, Sharma M, Ripamonti CI. on behalf of the ESMO Guidelines Committee Management of cancer pain in adult patients: ESMO Clinical Practice Guidelines. Annals of Oncology 2018;29(Supplement_4): iv166-iv91.
3
Smith TJ, Staats PS, Deer T, et al. Randomized clinical trial of an implantable drug delivery (IDDS) system compared with comprehensive medical management (CMM) for refractory cancer pain: impact on pain, drug-related toxicity, and survival. J Clin Oncol. 2002;20(19):4040–9.
4
Smith TJ, Coyne PJ. Implantable drug delivery systems (IDDS) after failure of comprehensive medical management (CMM) can palliate symptoms in the most refractory cancer pain patients. J Palliat Med. 2005;8(4):736–42.
5
Mishra S, Bhatnagar S, Chaudhary P, Pratap Singh Rana S. Breakthrough Cancer Pain: Review of Prevalence, Characteristics and Management. Indian J Palliat Care. 2009 Jan-Jun; 15(1): 14–18.
6
Davies AN, Dickman A, Reid C, Stevens A-M, Zeppetella G. The management of cancer-related breakthrough pain: Recommendations of a task group of the Science Committee of the Association for Palliative Medicine of Great Britain and Ireland. European Journal of Pain 2009;13(4): 331-38.
7
Stearns L, Abd-Elsayed A, Perruchoud C, et. al. Intrathecal drug delivery systems for cancer pain: an analysis of a prospective, multicenter product surveillance registry. Anesth Analg. 2020 Feb;130(2):289-297.
9
Landelijke richtlijn Pijn bij patiënten met kanker, versie 3.0, 2019
11
Brochure Pijn bij kanker - KWF Kankerbestrijding, 2019
13
Brogan E, Winter NB, Okifuji A. Prospective Observational Study of Patient-Controlled Intrathecal Analgesia: Impact on Cancer-Associated Symptoms, Breakthrough Pain Control, and Patient Satisfaction. Reg Anesth Pain Med. 2015;40(4):369–75.
14
Anselmetti, et al. Treatment of Extraspinal Painful Bone Metastases with Percutaneous Cementoplasty: A Prospective Study of 50 Patients. Cardiovasc Intervent Radiol. 2008;31:1165-1173.
U dient de informatie op deze site niet als vervangend medisch advies te beschouwen. Indien u twijfels heeft over uw gezondheid of een gezondheidsadvies nodig heeft, dient u contact op te nemen met uw arts of professioneel zorgverlener.