Wat is Obesitas?

Chronische ziekte

Er werd lang gedacht dat zwaarlijvigheid of obesitas het gevolg was van een ongezonde leefstijl, maar tegenwoordig is obesitas erkend als een chronische ziekte.¹

Sinds 1975 is het percentage obesitaspatiënten over de hele wereld bijna verdriedubbeld. In 2016 hadden wereldwijd 650 miljoen mensen obesitas.² Als de trend doorzet, is de schatting dat in 2025 wereldwijd 18% van de mannen en meer dan 21% van de vrouwen obees is.³

In 2013 had 48% van de Belgische bevolking een overmatig gewicht, waarvan 14% obees, wat zeer gelijkaardig is aan het gemiddelde van andere Europese landen (EU-15). In 2014 had 14% van de adolescenten overgewicht (inclusief personen met obesitas).⁴

Overgewicht komt vaker voor bij mannen (16% bij mannen versus 12% bij vrouwen), komt vaker voor in het Waalse gewest (15% versus 13% in het Vlaamse gewest) en vaker in gezinnen met een lager inkomen.⁴

Wat is obesitas en wat zijn de symptomen?

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is er sprake van overgewicht of obesitas wanneer iemand een abnormaal of buitengewoon grote ophoping van lichaamsvet heeft die een negatief effect kan hebben op de gezondheid.

De BMI (Body-Mass Index) wordt onder andere gebruikt om vast te stellen of iemand overgewicht of obesitas heeft. Deze wordt berekend aan de hand van het gewicht (in kilo's) en de lengte (in meters).

Uw BMI berekenen⁵:
BMI = gewicht (kg) / lengte (in m)^{2 (kwadraat)}

De WHO bepaalt dat er sprake is van obesitas bij een BMI van 30 kg/m of hoger.⁵

De BMI-waarde is echter slechts een graadmeter. Er zijn meer factoren die meegenomen worden bij het bepalen of iemand obesitas heeft. Alleen een arts kan de ziekte vaststellen. Soms zijn er omstandigheden waarbij deze berekening geen teken van obesitas is (bijvoorbeeld bij kinderen, zwangere vrouwen, sportbeoefenaars met een sterk ontwikkelde spiermassa, ouderen en patiënten met aandoeningen die de BMI beïnvloeden).

Internationale classificatie van obesitas⁵

In België noemen wij een BMI van boven de 35 al morbide obesitas.
In België zit de gemiddelde BMI van de gehele bevolking net onder de grens van het overgewicht (24,9 kg/m²).⁶

Naast het berekenen van de BMI is ook het meten van de tailleomvang belangrijk. De tailleomvang is een eenvoudige graadmeter voor het meten van overtollig buikvet bij een volwassen persoon. Overtollig buikvet wordt, ongeacht de BMI, in verband gebracht met de ontwikkeling van stofwisselings- en bloedvatcomplicaties door obesitas.⁷

Oorzaken en risicofactoren

Obesitas ontstaat door een combinatie van verschillende oorzaken en risicofactoren.

Dit zijn voornamelijk:

• verkeerde voeding (slechte eetgewoonten, het hogere percentage suiker in bewerkte voedingsmiddelen)
• de individuele hormoonhuishouding
• de geestelijke gezondheid
• een zittende leefstijl (gebrek aan beweging)
• erfelijke aanleg

Gevolgen

Obesitas is een gevaarlijke ziekte die kan zorgen voor een domino-effect aan ernstige gezondheidsproblemen. Omdat het een chronische en progressieve ziekte is die meerdere organen in het lichaam kan aantasten, lopen mensen met morbide obesitas een medisch risico op invaliditeit of vroegtijdig overlijden.

Obesitas veroorzaakt bij patiënten tal van andere aandoeningen, waaronder:

• hoge bloeddruk
• gewrichtspijn
• hartfalen
• diabetes type 2
• ernstige ademhalingsproblemen
• apneu
• depressie

Bovendien vergroot obesitas de kans op kanker.

In België zit momenteel één volwassene op twee en één kind of adolescent op vijf opgezadeld met een lichaamsgewicht dat een bedreiging vormt voor hun hart. En jammer genoeg staan alle verklikkers op rood en wijzen alle gegevens eensgezind op een te verwachten verergering van de toestand.⁶

Andere omstandigheden die vaak worden veroorzaakt of verergerd door obesitas⁸:

Mensen met obesitas lijden vaak niet alleen aan bovenstaande gerelateerde aandoeningen, maar zijn meestal ook slachtoffer van sociale uitsluiting op hun werk of in de familiekring.

Volgende: Behandelingsopties voor obesitas