In memoriam Earl Bakken

Earl E. Bakken, medeoprichter van Medtronic, pionier en uitvinder van medische technologie die het leven van miljoenen mensen over de hele wereld heeft verbeterd, is afgelopen zondag in Hawaï overleden. Hij was 94 jaar oud.

“Het nieuws dat Earl vandaag is overleden, heeft iedereen bij Medtronic diep geraakt”, zei Omar Ishrak, chairman en CEO van Medtronic.
“Earl was een echte pionier op het gebied van de gezondheidszorg en zijn visie om mensen door het gebruik van technologie te helpen is voor ons allemaal nog steeds een dagelijkse bron van inspiratie. Het is een voorrecht dat wij het werk dat hij meer dan 60 jaar geleden in gang heeft gezet, mogen voortzetten en we zullen er alles aan doen om de zes beginselen van zijn missie verder vorm te geven.”

Earl Bakken was als kind al gefascineerd door elektriciteit en daarmee legde hij in feite de basis voor Medtronic, ’s werelds grootste onderneming op het gebied van medische technologie. Hij startte het bedrijf samen met zijn zwager Palmer J. Hermundslie vanuit een garage in Minneapolis. In het begin ging het moeizaam, maar uiteindelijk groeide het bedrijf uit tot de multinational die Medtronic nu is. Eind jaren 50 ontwikkelde Bakken de eerste externe draagbare pacemaker met batterijvoeding en transistoren en in 1960 werd de eerste implanteerbare pacemaker op de markt gebracht. Vanaf dat moment kende Medtronic een onstuimige groei en tegenwoordig wordt met de medische producten en hulpmiddelen van Medtronic elke seconde het leven van twee mensen verbeterd.

En het begon allemaal doordat Earl Bakken als kind gefascineerd was door de film Frankenstein.

Aan het begin van de jaren 30 gingen de 8-jarige Earl en zijn vrienden geregeld naar de middagvoorstelling in het Heights Theater in Columbia Heights. Deze bioscoop lag niet ver van het huidige operationele hoofdkantoor van Medtronic in Minnesota.

Earl vertelde dat hij werd gegrepen door Colin Clive’s vertolking van de krankzinnige geleerde in de film. “Wat mij iedere keer als ik de film zag weer intrigeerde”, herinnerde Earl Bakken zich later, “was de creatieve vonk van Dr. Frankensteins elektriciteit. Met de kracht van de knetterende en flitsende apparatuur in het laboratorium wist de dokter een niet-levende tot leven te wekken.”

De liefde voor elektriciteit hield aan en toen hij negen jaar oud was, maakte hij een telefoonverbinding tussen zijn huis en dat van een vriend verderop in de straat. Later deed hij nog allerlei andere jeugdige uitvindingen, zoals een kristalontvanger en een manshoge, knipperende robot die kon praten.

Toen hij in 1937 het sacrament van het vormsel ontving, vertelde de priester tegen hem dat hij “de wetenschap moest inzetten voor de mensheid”. Die boodschap bleef hem zijn hele leven bij. “Later begreep ik dat dit mijn roeping was”, zei hij in 2008.

Na de Tweede Wereldoorlog, toen hij radarinstructeur in het leger was, studeerde hij elektrotechniek aan de Universiteit van Minnesota.

Tijdens zijn promotie werkte hij ook parttime in het laboratorium van het Northwestern Hospital in Minneapolis, waar hij fijngevoelige apparatuur repareerde. Er kwam steeds meer vraag naar zijn diensten en op 29 april 1949 startten Earl Bakken en Palmer Hermundslie samen een bedrijfje dat ze Medtronic noemden.

Ze hadden een moeilijke start, maar terwijl ze bezig waren met het onderhoud van de medische apparatuur bouwden ze ook een relatie op met artsen van de universiteitsziekenhuizen in Minneapolis. Zo kwamen ze in contact met C. Walton Lillehei, een jonge chirurg die later beroemd zou worden om zijn baanbrekende bijdragen aan de openhartchirurgie. Na de dood van een kind als gevolg van een grote stroomstoring in de tweelingsteden Minneapolis en Saint Paul vroeg Lillehei Earl Bakken om een alternatief voor de destijds gebruikte grote pacemakers op wisselstroom. Op basis van een schakeling die Earl in het tijdschrift Popular Electronics vond, ontwikkelde hij de eerste externe draagbare pacemaker met batterijvoeding.

Het dienstenpakket van Medtronic werd uitgebreid naar andere medische technologieën. En toen, in 1960, kreeg de eerste menselijke patiënt een implanteerbare pacemaker en sloten Bakken en Hermundslie een licentieovereenkomst met de uitvinders. Hierdoor verwierf hun kleine bedrijf alle productie- en marketingrechten voor het hulpmiddel en begon de enorme groei van Medtronic.

Earl Hatten was medewerker nummer acht van het jonge bedrijf. “Wat mij aansprak in meneer Bakken – en wat volgens mij de bron van het succes van Medtronic is – is dat hij de juiste mensen voor de juiste plek wist te vinden. Vervolgens konden zij doen waar ze goed in waren en liep hij ze niet voor de voeten. Veel CEO’s kunnen dat niet en die bedrijven groeien dan ook niet”, aldus Hatten.

Earl Bakken onderhield ook na zijn pensionering nauw contact met het bedrijf en zijn grootste bijdrage aan de toekomst van Medtronic is de missie.

Al in 1960 schreef hij een missieverklaring voor Medtronic die tot op vandaag letterlijk onveranderd is gebleven. Daarin staat onder andere: “Een bijdrage leveren aan het welzijn van mensen door toepassing van biomedische technologieën bij onderzoek, ontwikkeling, vervaardiging en verkoop van instrumenten of apparaten die helpen pijn te verlichten, de gezondheid te herstellen en levens te verlengen.”

“Earl had altijd al een visie over een gezondheidszorg die niet om hulpmiddelen of medicijnen draaide, maar om het herstel van de gezondheid van mensen”, zegt Bill George, voormalig CEO van Medtronic. “Vanaf het begin ging het bij hem niet in eerste instantie om het implanteren van een hulpmiddel, maar om mensen in staat te stellen een volwaardig, actief leven te leiden. Via zijn missie heeft hij deze boodschap aan alle medewerkers van Medtronic overgebracht. Earl is een van de grootste visionairs in de medische geschiedenis.”

Na zijn pensionering gaf Earl Bakken zijn missie ook op andere manieren gestalte.

Ron Brown, de man die in 1972 de eerste pacemaker van Medtronic kreeg geïmplanteerd, was een van de eerste sprekers tijdens zo’n programma. Elk jaar, 40 jaar lang, las Earl de kerstgroet van Brown aan alle medewerkers voor. Brown en Bakken, patiënt en uitvinder, werden vrienden.

“Hij is zo inspirerend voor zo veel jonge mensen”, zei Brown in 2014. “Ik bedoel, er gaat altijd inspiratie van hem uit. Je weet dat hij voortdurend bezig is met nadenken over oplossingen en toen hij zijn bedrijf opbouwde, ging het altijd over de verbetering van de gezondheid van mensen. En die inspiratie voor anderen om dat idee vorm te geven, is net zo groot als wat hij allemaal heeft bereikt.”